بخش اول
تعریف زنجیره بلوک (Block Chain)
فهرستی از رکود ها (بلوک ها) اطلاعاتی در حال افزایش است که با مکانیزمهای رمزنگاری، به صورت ایمن به یکدیگر پیوند داده شده اند.
Block chain یک سربرگ مشترک و توزیع شده است که جهت ثبت ردگیری تراکنشها و داراییها در یک شبکه کسب و کاری استفاده میشود. دارایی ها می توانند ملموس باشند مانند خانه، ماشین، پول نقد، زمین و یا دارایی های ناملموس یا نامرئی مانند مالکیت معنوی، اختراعات، حق تکثیر یا نام تجاری
تقریباٌ هر چیز ارزشمندی را در یک زنجیره بلاک میتوان ردگیری و یا معامله کرد، البته مزیت اصلی استفاده از زنجیره بلاک کاهش هزینه ها و ریسکها و همچنین حذف عناصر واسطه در کسب و کار است.
نواقص در سیستمهای پرداخت فعلی
در طول تاریخ یکی از مهمترین ابزارهای اعتماد در کسب و کار پرداخت ما به اذا بوده است ، سکه های فلزی ارزشمند، اسکناسهای کاغذی، نامه های اعتباری و سیستمهای بانکی وجود داشته است. به منظور ساده سازی مبادلات تجاری و حفظ ارزش و محافظت از خریداران و فروشندگان سیستمها و روشهای مختلفی ابداع شده است.
نوآوریهای مهم، مانند خطوط تلفن، سیستمهای مالی و اعتباری، اینترنت، فنارویهای موبایل باعث ایجاد تسهیلات مختلفی شده است، با کاهش (حذف) فاصله بین خریداران و فروشندگان کارایی معاملات بالا رفته است.
با این وجود، همچنان، بسیاری از معاملات تجاری ناکارآمد، گران و آسیب پذیر بوده و محدودیت های زیر برای آنها وجود دارد:
- پول نقد فقط در معاملات کوچک(محلی) و در مقادیر نسبتا کم مفید است.
- مدت زمان حل و فصل( اتمام) معامله می تواند طولانی شود.
- دوباره کاری و نیاز به اعتبار سنجی توسط یک شخص ثالث و / یا حضور واسطه ها مشکلات بیشتری می آفریند.
- تقلب، حملات سایبری و حتی اشتباهات ساده به هزینه و پیچیدگی کسب و کار اضافه کرده و همه ذینفعان موجود در شبکه را به خطر می اندازند البته اگر سیستم مرکزی بانک آسیب ببینید حجم خسارتها بیشتر نیز خواهد بود
- سازمان های اعتباری اساسا هزینه های بالاسری را برای انجام معاملات ایجاد میکنند، که باعث میشوند بازرگانان در مجموع هزینه و زمان بیشتری را صرف انجام معاملات نمایند.
- هنوز هم نیمی از مردم جهان دسترسی به حساب بانکی ندارند، لذا ایجاد زیرساختهای فراگير و ساده که هزینه ها را کاهش داده و سطح خدمات را بالا ببرد همچنان جزو نیازهای جدی کسب و کارها میباشد
علاوه بر موارد فوق، حجم معاملات در سرتاسر جهان در حال افزایش بوده که خود منجر به افزایش پیچیدگی ها، آسیب پذیری ها، ناکارآمدی و هزینه سیستم های جاری خواهد شد.
رشد تجارت الکترونیک، بانکداری آنلاین و خرید از طریق نرم افزارها محرکی برای افزايش معاملات مردم در سراسر جهان شده است. حجم معاملات با توسعه اینترنت اشیاء (IoT) بسیار بیشتر نیز خواهد شد، زیرا در این حالت بسیاری از اشیاء به صورت مستقل اقدام به معامله خواهند نمود. مانند یخچال و فریزرهایی که مواد غذایی را خریداری می کنند و یا وقتی که اتومیبلهای هوشمند جهت سوختگیری و یا دیگر بروزرسانیها به صورت خودکار عمل خواهند میکنند.
برای مقابله با این چالشهای ذکر شده در بخش قبلی کسب و کارهای جهان نیازمند به شبکه های پرداختی هستند که مشخصات کلی زیر را داشته باشد:
- سریع و امن باشند
- مورد اعتماد کامل ذینفعان نیز باشد
- نیازی به تجهیزات تخصصی نداشته باشد.
- نیاز به پرداخت هزینه مقطعی یا هزینه ماهانه نداشته باشد.
- راه حل حسابداری برای اطمینان از شفافیت و اعتماد ارائه دهد.
ردیابی ریشه های مربوط به زنجیره بلاک – ظهور بیت کوین
با شناسایی پس زمینه ها و ریشه های مربوط به زنجیره بلاک اطلاعات، درک عمیقتری از آن به دست خواهد آمد. یکی از این ریشه ها مقوله پول مجازی است که در ادامه به شرحی درباره تاریخچه آن پرداخته میشود:
واحد پول مجازی در واقع یک راه حل برای حل مشکلات پیچیده، آسیب پذیری، ناکارآمدی و هزینه بر بودن معاملات فعلی است، سیستم های بیت کوین ( ارز دیجیتالی) در سال 2009 توسط شخص(اشخاصی) مرموزی که تنها با نام مستعار Satoshi Nakamoto شناخته میشود ابداع و راه اندازی گردید.
بر خلاف ارزهای سنتی که توسط بانک مرکزی کشورها تولید/چاپ میشوند بیت کوین دارای یک نهاد مرکزی پولی نبوده و لذا تحت کنترل هیچ سازمان مرکزی قرار ندارد. بیت کوین مانند دلار یا یورو چاپ نمی شوند.
بیت کوین توسط مردم – برای انجام کسب و کارها- و توسط کامپیوترها در سراسر جهان و با استفاده از نرم افزار حل پازل ریاضی تولید و اجرا میشود. در این مکانیزم به جای اعتماد به سیستم نظارت مرکزی پولی، تأیید معاملات و مدیریت عرضه پول ( بیت کوین) توسط یک شبکه یکپارچه و متصل به هم از کامپیوترها انجام میگردد. به عنوان مثال این سیستم شباهتهایی به شبکه BitTorrent و اسکایپ دارد.
بیت کوین دارای مزایای زیر نسبت به سیستمهای معاملات کسب و کار فعلی می باشد:
- مقرون به صرفه بودن، با توجه حذف شدن واسطه ها در این روش
- کارآمد بودن ، زیرا اطلاعات تراکنشها تنها یک بار ثبت شده و از طریق شبکه توزیع شده به همه طرفها ارسال میشود.
- امن و مطمئن بودن: تمام اسناد مالی با شفافیت وجود دارد و امکان تغییر اطلاعات و یا حتی فسخ(تغییر) معامله از طریق تغییر اطلاعات قبلی وجود ندارد و برای تغییر در معامله باید یک معامله معکوس دیگر در سیستم انجام داد. اطلاعات برای تمامی طرفهای معامله قابل دسترس و شفاف است.
تولد زنجیره بلاک
بیت کوین در واقع بر پایه زنجیره بلاک بنا شده است. زنجیره بلاک در واقع به عنوان يک سرفصل مشترک برای معاملات بیت کوین عمل میکند. به منظور درک بهتر موضوع تصور کنید که زنجیره بلاک به عنوان یک سیستم عامل (همانند ویندوز و یا MacOS) فعالیت کرده و بیت کوین تنها یکی برنامه های کاربردی متعددی است که تحت این سیستم عامل اجرا میگردد.
سیستم زنجیره بلاک ابزاری برای ثبت معاملات بیت کوین را (در یک سرفصل مشترک) را فراهم میکند. این کتابخانه (سرفصل مشترک) میتواند برای ثبت هر معامله و پیگیری دارایی ملموس، غیرمستقیم، یا دیجیتال دیگری نیز مورد استفاده قرار گیرد. به عنوان مثال زنجیره بلاک امکان انتقال اوراق بهادار بین ذینفعان طی چند دقیقه را فراهم میکند به جای آنکه این معامله چند روز طول بکشد. علاوه بر آن زنجیره بلاک میتواند به شرکتها در مدیریت جریان کالا کمک کند. همچنین این فناوری به تولیدکنندگان کمک میکند تا لیست مربوط با تولید کنندگان تجهیزات اصلی (OEM ها) و تنظیم کننده ها را با دیگر ذینفعان به اشتراک بگذارد.
انقلاب در شبکه کسب و کار سنتی
با روش های سنتی برای ثبت معاملات و ردیابی داراییها، ذینفعان موجود در شبکه کسب و کار، تمامی سوابق حساب و معاملات با دیگران را نیز نگهداری میکنند. تصویر سمت چپ شکل 1-1 نشان میدهد که این روش پر هزینه بوده زیرا شامل واسطه هایی است که هزینه خدمات و سرویسها را افزایش میدهند. یکی از دلایل ناكارآمدی و به تاخير افتادن اجراي توافقنامه ها انجام دوباره کاری برای نگهداری سوابق معاملات است که البته نگهداری اطلاعات به این شیوه آسیب پذیری زیادی نیز به همراه دارد زیرا اگر یک سیستم مرکزی (به عنوان مثال یک بانک) به دلیل تقلب، حمله سایبری و یا حتی یک اشتباه ساده به خطر بیفتد کل شبکه کسب و کار تحت تاثیر قرار خواهد گرفت.
تصویر سمت راست( شکل 1-1) نشان دهنده مدل کسب و کار در شبکه هایی است که بر مبنای زنجیره بلاک کار می کنند. معماری زنجیره بلاک، توانایی به اشتراک گذاری سوابق و اطلاعات به روز شده را به تمامی دینفعان یک تراکنش تجاری میدهد.
تکرار همکار به این معنی است که هر شرکت کننده (گره) در شبکه به عنوان ناشر و یک مشترک عمل می کند.
هر گره می تواند معاملات/ به گره های دیگر دریافت / ارسال نمايد و لذا داده های انتقال داده شده در سراسر شبکه بروزرسانی خواهند شد. شبکه زنجیره بلاک اقتصادی و کارآمد است زیرا دوباره کاریها و همچنین واسطه ها را حذف خواهد مینماید. در این مدل میزان آسیب پذیریها کاهش می یابد زیرا از مدلهای اجماع همگانی برای تعیین اعتبار استفاده می کند بنابراین اطلاعات معاملات امن، معتبر و قابل اطمینان هستند.
ذینفعان معامله در سیستمهای فوق مشابه روش سنتی میباشند اما چیزی که دستخوش تغییر شده است روش نگهداری و به اشتراک گذاری اطلاعات مربوط به تراکنش برای
ذینفعان میباشد. يک شبکه زنجیره بلاک دارای ویژگیهای کلیدی زیر است:
توافق: برای اینکه یک معامله معتبر باشد باید تمامی شرکت کنندگان در مورد اعتبار آن موافقت نمايند (برای اطلاعات بیشتر در بخش 2 (مکانیسم اجماع) مراجعه کنید)
منشاء: شرکت کنندگان میدانند دارایی مورد نظر از کجا آمده است و تاریخچه مالکیت آن در طول زمان چگونه تغییر یافته است.
تغییر پذیری: هیچ ذینفعی نمیتواند یک تراکنش را – پس از ثبت در زنجیره بلاک – تغییر دهد، حتی اگر یک تراکنش به صورت اشتباهی در سیستم انجام شود باید یک معامله جدید برای معکوس کردن خطا در سامانه ثبت شود و پس از آن هر دو معامله مذکور در زنجیره بلاک قابل مشاهده و ردگیری خواهند بود.
نهایی سازی: سربرگ مشترک، تنها مکانی است که برای نهایی سازی فرآيند تراکنش و تعیین و تکمیل مالکیت یک دارایی مورد استفاده قرار میگیرد.
شرکتهای اجاره خودرو، خودروها را به راحتی اجاره میدهند اما فرآيند اجاره دادن خودرو میتواند کمی پیچیده باشد زیرا یکی از چالشهای مهم در کسب و کار اجاره اتومبیل، یکپارچیگی و بروزرسانی اطلاعات و سیستم های پشتیبانی است. لذا هر کدام از بخشهای درون این شبکه تنها اطلاعات مربوط خود را ثبت کرده و لذا بروزرسانی اطلاعات در کل شبکه ممکن است روزها یا هفته ها طول بکشد. (شکل 1-2).
با استفاده از سر فصل مشترک اطلاعاتی در زنجیره بلاک هر ذینفع – در هر بخش از کسب و کار- میتواند وضعیت وسایل نقلیه را مشاهده، نظارت، تجزیه و تحلیل نماید (شکل 1-3).
با استفاده از زنجیره بلاک ذینفعان شبکه می توانند به فرایند زیر تعامل داشته باشند:
- مسوول دولتی ثبت نام و نقل و انتقال مالکیت خودرو جدید در زنجیره تامین را انجام میدهد.
- سازنده ماشین اطلاعات زیر را به زنجیره بلاک می افزاید:
- مدل وسیله نقلیه
- شماره شناسایی خودرو در داخل
- قواعد مجاز مندرج در قرارداد هوشمند (یک توافق دیجیتال یا مجموعه قوانینی است که بر مبنای معامله بین ذینفعان اجرا خواهد شد – برای جزئیات بیشتر به فصل 2 مراجعه کنید)
- فروشنده میتواند خودروهای جدید را – اضافه شده به لیست موجودی ها – مشاهده نماید.فروشنده میتواند مالکیت خودرو را از تولید کننده به نمایندگی – البته از طریق عقد یک قرارداد هوشمند- منتقل نماید.
- شرکت لیزینگ می تواند موجودی فروشنده (نمایندگی) را مشاهده کند.
- مالکیت وسیله نقلیه می تواند از فروشنده به شرکت لیزینگ – البته پس از اجرای قرارداد هوشمند- منتقل گردد.
- اجاره دهنده میتواند خودروهای آماده فروش(اجاره) را مشاهده کند و هر گونه فرم که برای توافق لازم است را تکمیل کنید.
- فرایند اجاره دادن بین شرکت اجاره دهنده همواره ادامه خواهد یافت تا زمانی که خودرو از رده خارج شود.
- در این مرحله، مالکیت ماشین بهکسانی که کار قراضه کردن ماشین را انجام میدهند انتقال خواهد یافت. البته با استفاده از یک قرارداد هوشمند دیگر، که دارای مجوز اسقاط خودرو میباشد.
شناخت مزایای کلیدی کسب و کار
زنجیره بلاک برای کسب و کارها، دارای مزایای ویژه زیر است:
صرفه جویی در زمان: برای معاملات پیچیده که دارای ذینفعان متعددی است زمان تعاملات از چند روز به چند دقیقه کاهش خواهد یافت. حل و فصل معامله سریع تر انجام خواهد شد زیرا ا تایید مراجع دولتی (مرکزی) را نیاز نخواهد داشت.
صرفه جویی در هزینه:
- یک شبکه ی زنجیره بلاک هزینه ها را با روشهای زیر کاهش می دهد:
- نظارت کمتر، زیرا شبکه به صورت خودکار عمل میکند.
- ذینفعان شبکه یکدیگر را بطور کامل میشناسند لذا نیازی به تایید هویت افراد نیست.
- تعداد واسطه ها به دلیل ارتباط مستقیم ذینفعان کاهش یابد.
- مبادله دارایی به طور مستقیم انجام میپذیرد.
- دوباره کاری از بین می رود زیرا همه شرکت کنندگان دسترسی به یک نسخه مشترک از اطلاعات دارند.
امنیت قوی تر: ویژگیهای امنیتی رنجیره بلاک از دستکاری، تقلب و جرایم اینترنتی جلوگیری میکند. اگر قصد عضویت در یک شبکه امن را داشته باشید تنها وقتی امکان ورود مهیا میگردد که اثبات کنید همان فردی هستید که ادعا میکنید.
حفظ حریم خصوصی: کاربران از طریق استفاده از شناسه ها و مجوزها میتوانند جزئیات معامله های خود با دیگران را مشاهده کنند. امکان تعیین سطوح دسترسی و مجوزها وجود دارد گر چه دسترسی برای برخی کاربران خاص، مانند حسابرسان شبکه به علت نیاز به جزئیات بیشتر است.
حسابرسی بهبود یافته: داشتن یک سرفصل مشترک اطلاعات که به عنوان تنها منبع حقیقت در دسترس است. توانایی نظارت بر معاملات و همچنین حسابرسی را بهتر خواهد کرد.
افزایش بهره وری عملیاتی: با توجه به دیجیتال سازی کامل روند انتقال مالکیت دارایی ها، معاملات کسب و کاری میتوانند با سرعت بیشتری انجام پذیرد. در فصل دوم به جزئیات بیشتری در مورد وظایفی که باید توسط شبکه زنجيره بلاک انجام شود پرداخته خواهد شد.
در فصل دوم به جزئیات بیشتری در مورد وظایفی که که یک شبکه زنجيره بلاک برای انجام کسب و کار به باید انجام دهد پرداخته میشود.
ایجاد اعتماد با استفاده از زنجیره بلاک:
زنجیره بلاک میزان اعتماد در شبکه کسب و کاری را افزایش میدهد بدان معنی که که با توجه به وجود امنیت در سیستم نیازی به اعتماد کردن وجود ندارد. با توجه به اینکه اطلاعات هر معامله در کنار تراکنشهای دیگر قرار میگیرد، هر گونه فساد و تقلبی در این فرآيند کاملاٌ آشکار خواهد شده و طبیعتاٌ همه از آن آگاهی خواهند داشت. این کنترل خودکار می تواند به کاهش نظارت و نیز حفاظت قانونی یا دولتی منجر شود. در معاملاتی که نیاز به نظارت شخص ثالث وجود دارد زنجیره بلاک مسوولیت نهادهای قانونی را بر عهده گرفته و باعث میشود تا فعالیتهای مربوط به کنترل، تطبیق و تایید جزیئات مربوط به معاملات بسادگی انجام پذیرد.
زنجیره بلاک اعتماد را در شبکه کسب و کار، از طریق پنج ویژگی زیر ایجاد می نماید:
1.توزیع شدگی و پایداری:
یک سرفصل (دفترچه) اشتراکی با هر تراکنشی بروز میشود. این سرفصل به محض انجام تراکنش برای نگهداری اطلاعات ایجاد خواهد شد.
از آنجا که این زیرساخت در انحصار هیچ سازمان( شخصی) نیست لذا ادامه کار زنجیره بلاک وابستگی به يک شخص (سازمان) مشخص نخواهد داشت.
2.امن، خصوصی و غیر قابل پاک کردن:
مجوز و رمزنگاری، دو عامل مهم در جلوگیری از دسترسی غیر مجاز به شبکه میباشند، علاوه بر آن، اطمینان از آن که ذیفنعان هر تراکنش- همان افرادی هستند که واقعاٌ ادعا میکنند- عامل مهم دیگری در امن بودن زیرساخت میباشد. حریم خصوصی، از طریق تکنیکهای رمزنگاری، بخش بندی داده های کسب وکار و نیز اطلاعات هر دو طرف معامله باید مورد محافظت قرار گیرد، پس از پذیرش شرایط معامله، شرکت کنندگان امکان تغییر آن را ندارند اگر اشتباهی رخ داده باشد تنها میتواند از طریق ایجاد یک تراکنش جدید به انجام رسد.
3.شفاف و قابل بررسی:
از آنجا که ذینفعان یک تراکنش به پرونده های مشابه دسترسی دارند آنها میتوانند اعتبار تراکنش و یا هویت مالک را مورد بررسی قرار دهند. البته این کار بدون نیاز به یک شخص(سازمان) ثالث انجام میپذیرد. معاملات تصدیق شده توسط طرفین، قابل انجام در کوتاه ترین زمان ممکن خواهند بود.
4.مبتنی بر توافق و تراکنش:
تمامی شبکه و نیز دینفعان یک تراکنش باید بر درستی آن صحه گذارند و این عملیات از طریق الگوریتمهای ریاضی توافق به انجام میپذیرد.
5.سازماندهی شده و انعطاف پذیر:
از آنجا که قوانین کسب و کار (قراردادهای هوشمند) که غالباٌ بر اساس یک یا چند شرط اجرا میشوند میتوانند در درون زیرساخت ایجاد گردند فناوری زنجیره بلاک به عنوان یک زیرساخت بالغ میتواند برای پیشتیبانی از فرآيندهای تجاری end-to-end و همچنین بسیاری از فعالیتهای دیگر مورد استفاده قرار گیرد.
بخش دوم
نگاهی به چگونگی عملکرد زنجیره بلاک
در فصل اول،اطلاعات کلی در خصوص مفهوم و قابلیتیهای زنجیره بلاک ارائه گردید. اما اطلاع یافتن از نحوه کارکرد این فناوری قطعاٌ جالب توجه خواهد بود. فصل پیش رو حاوی مطالب زیر میباشد:
- نحوه عملکرد فناوری زنجیره بلاک- البته بدون ورود به مباحث پیچیده فنی-
- اطلاعات مربوط به چگونگی ذخیره تراکنشها در زنجیره بلاک
- عدم امکان ویرایش اطلاعات
- چهار مفهوم اصلی در مبحث زنجیره بلاک
نقشهای مختلف مربوط به ذینفعان در تراکنشهای کسب و کار
چرا این فناوری، زنجیره بلاک نامیده میشود؟
زنجیره بلاک نام خود را از روش ذخیره سازی اطلاعات مربوط به تراکنشها اخذ کرده است، در این روشها داده های مربوط به تراکنشها در بلاکهای که یک زنجیره به هم متصل را تشکیل میدهند ذخیره و نگهداری میشوند. در شکل بعدی نحوه ذخیره سازی اطلاعات در بلوکها نمایش داده شده است:
- با انجام هر تراکنش جدید اطلاعات مربوط به نحوه تراکنش، طرفین آن، زمان و … در یک بلوک جدید اطلاعاتی ذخیره میگردد.
- زنجیره بلاک اطلاعات مربوط به سوابق تراکنشهای یک معامله در یک سری متصل شده از بلاکها نگهداری میکند.
- جهت اطلاعات بیشتر میتوان به مفهوم توابع چکیده سازی Hash functions مراجعه نمود.
- هر بلوک حاوی اطلاعات چکیده شده(رمزنگاری شده) مربوط به تراکنش قبلی است این اطلاعات چکیده شده در واقع اثر انگشت دیجیتال یا شناسه منحصر به فرد مربوط به بلوک قبلی است.
- قرار دادن اطلاعات کد شده بلاک قبلی در بلاکهای بعدی باعث میشود از امکان تغییر بلاکها کاملاٌ جلوگیری شود. علاوه بر آن امکان افزودن بلاکهای جدید به زنجیره نیز عملاٌ از بین میرود.
به این ترتیب، هر بلوک بعدی، تایید بلوکهای قبلی نیز محسوب میگردد و در نتیجه تایید کل زنجیره بلاک محسوب میگردد ويژگی فوق به منظور جلوگیری از تقلب در سیستم مورد استفاده قرار میگیرد.
ذکر این نکته ضروری است که اطلاعات موجود در زنجیره بلاک، در يک پایگاه داده ذخیره میگردد.
به همین علت مزایای بسیار زیادی را نسبت به سایر پایگاه داده های سنتی بوجود خواهد آمد.
مشخصات یک زنجیره بلاک مناسب را چیست؟
در یک شبکه عمومی زنجیره بلاک بر مبنای انتقال ارزهای رمزنگاری شده بین کاربران ناشناس کار میکند( به عنوان مثال شبکه بیت کوین) اما برای کسب و کارهای خصوصی ( شبکه های مجاز) هویت ذیفنعان مشخص و ارزهای مورد استفاده در تراکنش نیز رمزنگاری شده نیستند.
برای درک نحوه استفاده از زنجیره بلاک در کسب وکارها و آشنایی با پتانسیلهایی که برای ایجاد تحول در کسب و کار دارد نیاز به درک چهار مفهوم کلیدی در زنجیره بلاک وجود دارد که در ادامه به شرح آنها پرداخته میشود:
سرفصل شرکت
مفهوم سرفصل حساب(ledger) مفهوم جدیدی نبوده و از قرن سیزدهم میلادی در حسابداری همواره مورد استفاده قرار گرفته است. اما مفهوم سرفصل توزیع شده مشترک مفهوم نسبتاٌ جدید بوده که تعریف آن به شرح ذیل است: “ثبت تمامی اطلاعات مربوط به تراکنشهای يک شبکه کسب و کار در رکوردهای اطلاعاتی غیر قابل ویرایش با سرفصل مشترک که تمامی ذیفنعان فرآيند (تراکنش) میتوانند به آن دسترسی پیدا کنند”
در این روش تراکنشها فقط یکبار ثبت میشود لذا منجر به حذف دوباره کاریهای موجود در سیستمهای سنتی کسب و کار خواهد شد، مفهوم سرفصل مشترک دارای مشخصات ذیل میباشد:
- همه تراکنشهای موجود در شبکه کسب و کار را ثبت میکند.
- سر برگ سیستم رکوردها که تنها منبع کشف اطلاعات صحیح میباشد برای تمامی ذینفعان به اشتراک گذاشته میشود. این به اشتراک گذاری از طریق تکرار انجام میشود، به عبارت دیگر هر یک از شرکت کنندگان یک کپی از این سرفصل را در اختیار دارند.
- حق دسترسی مجاز به سرفصل مشترک وجود داشته لذا ذینفعان تنها تراکنشهایی را مشاهده می کنند که دسترسی به آنها مجاز باشد.
تمامی ذینفعان یک تراکنش دارای هویت مشخص بوده و ارتباط آنها را با هر تراکنش مشخص است، به همین ترتيب ارتباط بین یک شرکت کننده و تراکنشها نیز کاملاٌ مشخص و قابل ردگیری است.
مجوزها
زنجیره های بلاک میتواند با مجوز و یا بدون مجوز باشند با استفاده از زنجیره بلاک با مجوز هر یک از ذینفعان دارای یک هویت یکتا بوده که امکان استفاده از مجوزها برای محدود کردن مشارکت و دسترسی به جزئیات تراکنشها برای آنها فراهم میگردد.
سازمانها می توانند در زنجیره بلاک با امکان محدود کردن دسترسیها به راحتی مقررات حفاظت داده ها را اجرایی نمایند.
با امکان محدود کردن دسترسی به جزئیات تراکنش، میتوان جزئیات بیشتری از تراکنشها را در زنجیره بلاک ذخیره نمود. همچنین شرکت کنندگان میتوانند امکان دسترسی به جزئیات تراکنشهای مربوط به خود را تنظیم نمایند.
علاوه بر این، برخی از ذینفعان ممکن است فقط مجاز به مشاهده معاملات خاصی باشند در حالی که دیگران (مثلا حسابرسان) ممکن است به طیف وسیع تری از معاملات( تراکنشها) دسترسی داشته باشند. (با یک زنجیره بلوک عمومی، سطح جزئیات معامله ممکن است محدود به حفظ محرمانه بودن و ناشناس بودن باشد.)
به عنوان مثال، اگر طرف A یک دارایی را به طرف B انتقال دهد، هر دو ذینفع A و B میتوانند جزئیات معامله را ببینید. شرکت کننده C می تواند ببیند که A و B معامله انجام داده اند، اما جزئیات دارایی را نخواهد دید.
البته اگر یک حسابرس یا تنظیم کننده به شبکه وارد شود میتواند جزئیات کامل معاملات را مشاهده نماید. این سیستم همانند سیستم گذرنامه یک گواهی دیجیتال از اطلاعات شناسایی افراد فراهم می کند. در این روشها یک سیستم ضد جعل وجود دارد که میتواند این گواهی را توسط یک آژانس مورد اعتماد تأیید نماید. زیرا شبکه زنجیره بلاک شامل یک مرجع صدور گواهینامه نیز میباشد که گواهینامه صادر میکند
اجماع / توافق
در یک شبکه کسب و کار که ذینفعان در آن شناخته شده و مورد اعتماد هستند تراکنشها می توانند در یک سرفصل مشترک مورد بازبینی و تأیید قرار گیرند. به طور معمول توافق بین ذینفعان از طرق زیر و به منظور نهایی سازی تراکنشها انجام میپذیرد:
اثبات سهام: برای اعتبارسنجی تراکنشها اعتبار سنجان باید مقدار مشخصی از ارزش کل شبکه را نگه دارند اثبات سهام ممکن است حفاظت بیشتری در مقابل یک حمله مخرب به شبکه را فراهم نماید لذا کاهش انگیزه و همچنین بالا بردن هزینه های حملات را به دنبال خواهد داشت.
چند امضا: اکثریت اعتبار سنجان باید موافقت کنند که معامله معتبر است (به عنوان مثال سه نفر از پنج نفر).
الگوریتم عملیاتی تقارن خطای بیزانس (PBFT):یک الگوریتم طراحی شده برای حل اختلافات بین گره های محاسباتی (شرکت کنندگان شبکه) است در زمانی که که یک گره در مجموعه ای از گره ها خروجی های متفاوتی از دیگران را تولید میکند.
زنجیره بلاک ويژگیهای مختلفی برای اخذ توافق در کسب و کارها داشته و برای هر بخش از صنعت یک راه جداگانه برای مکانیسم های اجماع ارائه میکند.
اثبات یک کار: هزینه های غیر ضروری برای یک زنجیره بلاک تجاری
هنگامی که ذینفعان (مانند شبکه بیت کوین) ناشناس هستند. ايجاد تعهد هزینه بر خواهد بود. البته در شبکه بین کوین اجماع از طریق اثبات کار بدست می آید. مشکلات ارتباطی (شبکه ای) تمامی ماشینهای نگه دارنده سرفصل تراکنشها را تهدید میکند.
در این حالت مشکل عمده مربوط به مدیریت نسخه ها در کامپیوترهای مختلف میباشد. که برای حل این مشکل یکی از ماشینها مدیریت نسخه ها را به عهده گرفته و سپس همگی آنها اطلاعات را از روی ماشین مورد نظر بروز رسانی میکنند. در این حالت تنها ماشین اول هزینه های پردازش و حل مساله را پرداخته و لذا دیگر ماشینها فقط از اطلاعات استفاده میکنند.
همانند روشی که در شبکه بیت کوین مورد استفاده قرار میگیرد اثبات کار در یک شبکه عمومی زنجیره بلاک مفید است اما این روش ممکن است منابع و انرژی قابل توجهی را صرف نماید. لذا راه حل گرانقیمتی برای رسیدن به توافق
میباشد. پرداخت چنین هزینه هایی در یک شبکه خصوصی که تمامی ذنیفعان هویت یکدیگر را می شناسند چندان مقرون به صرفه بنظر نمیرسد.
قراردادهای هوشمند
قرارداد هوشمند به مجموعه ای از قوانین(توافق شده) اطلاق میگردد که برای مدیریت تراکنشها در یک کسب و کار مورد استفاده قرار میگیرد. این قرارداد هوشمند در ساختارهای مربوط به زنجیره بلاک ذخیره شده و به طور خودکار به عنوان بخشی از فرآيند تراکنشها اجرا میگردد. ممکن است بسیاری از شروط قراردادی به صورت کامل و یا تقریبی انجام خواهند شد، روش اجرای شروط به دو شکل زیر میباشد:
- اجباری (لازم)
- اختیاری
- یا هر دو
هدف از تهیه قراردادهای هوشمند(در واقع) ایجاد امنیت بالاتر نسبت به قوانین موجود در قراردادهای سنتی میباشد در این روش هزینه ها و تاخیرهای مربوط به قراردادهای سنتی کاهش خواهد یافت.
یک قرارداد هوشمند ممکن است شرایط قرارداد برای انتقال اوراق قرضه و یا شرایط مربوط به يک بیمه مسافرتی را تعیین نماید. به عنوان مثال شرایط مربوط به تاخیر در پروازهای خطوط هواپیمایی وقتی مقدار تاخیر پروازها بیش از 6 ساعت باشد. میتواند به عنوان یک قانون در فروش بلیط مربوط به خطوط هوایی مشخص و اجرا گردد.
شناسایی طرفهای معامله و نقشهای آنها
ذینفعان موجود در یک زنجیره بلاک دارای نقشهای مختلفی در عملیات کسب و کاری بوده که در ادامه به شرح هر یک از آنها پرداخته خواهد شد:
- کاربر عادی: یک شرکت کننده – به عنوان مثال یک کاربر تجاری- است که دارای مجوز اتصال به زنجیره بلاک و انجام معامله با دیگر کاربران موجود در شبکه کسب و کار میباشد. فناوریهای مربوط به زنجیره بلاک همواره در پس زمینه در حال اجرا بوده و بخش عمده یی از کاربران عادی اطلاعی از نحوه عملکرد آن ندارند.
- تنظیم کننده: ییک کاربر زنجیره بلاک با دسترسیهای ویژه است که امکان نظارت بر تراکنشهای انجام شده در شبکه را دارا میباشد، تنظیم کنندگان ممکن است مجاز به انجام معامله در شبکه نباشند.
- توسعه دهنده: برنامه نویسانی هستند که برنامه های کاربردی و همچنین قراردادهای هوشمند را در شبکه ایجاد میکنند. این گروه از کاربران در واقع زیر ساختهای لازم برای انجام تراکنشها را فراهم می آورند. برنامه های کاربردی به عنوان یک کانال ارتباطی بین کاربران و زنجیره بلاک عمل میکنند.
- اپراتور شبکه: کاربرانی هستند که مجوزها و اختیارات خاصی برای تعریف، ایجاد، مدیریت و نظارت بر شبکه دارند. هر کسب و کار موجود در شبکه زنجیره بلاک دارای يک اپراتور مخصوص است.
سيستم پردازش سنتی:
سیستمهای کامپیوتری تقویت شده سنتی هستند که مورد کاربرد آنها، استفاده در شبکه زنجیره بلاک میباشد. این سیستمها باید درخواست خود را برای ورود به یک شبکه زنجیره بلاک ارسال نمایند.
منابع سنتی داده:
منابع اطلاعاتی که ممکن است داده هایی را تولید کنند که بر رفتار قراردادهای هوشمند موجود در زنجیره بلاک موثر باشند. این منابع کمک میکنند تا بین سیستمهای پردازش سنتی و زنجیره بلاک ارتباط برقرار شود برخی از این روشهای ارتباطی عبارتند از API، ساختارهای پیام رسان در رایانش ابری و …
مجوز گواهینامه:
فردی است که مدیریت انواع درخواست مجوزها را بر عهده دارد. این مجوزها به منظور اجرای یک زنجیره بلاک مورد استفاده قرار میگیرند. به عنوان مثال، ممکن است یک گواهی برای اعطای مجوز به کاربران زنجیره بلاک – برای انجام تراکنشهای فردی – مورد نیاز باشد.
بخش سوم
مشاغل تجاری زنجیره بلاک
تجارت جهانی بزرگترین خالق ثروت در تاریخ بشر بوده است و اصطکاک در بازارها همواره بزرگترین مانع در این راه است. در طول زمان کسب و کارها بر منابع متعدد اصطکاک بازار غلبه کرده اند. در همین راستا موسسات و همچنین ابزارهای افزایش اعتماد – برای کاهش ریسک در کسب وکارهای تجاری – پدید آمده اند. علاوه بر این، فناوریهای جدید( نوآوری) همیشه به منظور غلبه بر شکافها و همچنین نارکارآمدیهای موجود در بازار توسعه یافته اند.
با وجود این تمهیدات، هنوز هم بسیاری از معاملات تجاری ناکار آمد، گران، ناامن و آسیب پذیر هستند.
زنجیره بلاک توانایی حذف بسیاری از مشکلات موجود در بازار را دارا میباشد، در واقع این اصطکاکها(مشکلات) مانند سرعت گیرهایی عمل میکنند که میتوانند شتاب رشد اقتصادی را کند کرده و آن را دچار رکود نمایند. به موازات پدیدار شدن اصطکاکها، دانشها و فناوریهای جدید در سازمانها رشد کرده که باعث ایجاد تحولات مختلف در صنایع میگردد.
وجود شفافیت میتواند به عنوان یک زیرساخت مهم برای توسعه و انقلاب در اکوسیستم کسب و کارها عمل کند.
تشخیص انواع اصطکاک بازار:
اصطکاک بازار را با عبارت زیر میتوان تعریف کرد:
- هر موضوعی که مانع تبادل دارایی ها شود،
- هر عاملی که باعث افزایش هزینه ها و یا تاخیر در انجام معاملات شود
- مالیات، مقررات، بوروکراسی، تقلب، دخالت واسطه ها، تاخیر در اجرای قراردادها و نظایر آن میتوان به عنوان تعدادی از اصطکاکات بازار اشاره نمود.
انواع مختلف اصطکاک، با شیوه های گوناگون و سطوح مختلف بازار صنایع را تحت تاثير قرار می دهد.
در برخی موارد اصطکاکها باعث کند شدن و یا حتی متوقف شدن فعالیتها و کسب و کارها میگردد در این بخش از گزارش به انواعی از اصطکاک پرداخته میشود که زنجیره بلاک قادر به حذف و یا کاهش آنها میباشد.
اصطکاک مربوط به اطلاعات:
اصطکاک اطلاعات ناشی از يکی محدودیت های زیر است:
اطلاعات نامناسب:
تمامی شرکت کنندگان در یک معامله، دسترسی یکسانی به اطلاعات ندارد که در نتیجه، یکی از طرفهای معامله مزایای ناعادلانه اطلاعاتی خواهد داشت. در مثالی دیگر ممکن است اطلاعات ناصحیح / متناقض باشند که منجر به اخذ تصمیمات غلط در معامله شوند و یا تاخیر در انجام کارهای میشود که باید به سرعت انجام شوند.
اطلاعات غیرقابل دسترس:
به علت محدودیتهای مربوط به ذخیره سازی اطلاعات (مسائل فنی) مقدار اطلاعات در دسترس همواره از چالشهای اصلی میباشد. در نتیجه بخش فراوانی از اطلاعات، بدون اینکه پردازش شده و یا به اشتراک گذاشته شوند بدون تجزیه و تحلیل باقی می مانند و در نتیجه عملاٌ غیر قابل دسترس هستند.
ریسکهای اطلاعاتی:
خطرات مربوط به ریسکهای فناوری، هک کردن اطلاعات، نگرانی مربوط به سرقت هویت و جرایم اینترنتی. موارد فوق باعث هدر رفت هزینه و از بین رفتن اعتبار و همچنین صرف هزینه های مربوط به افزایش ضریب امنیت خواهد شد.
اصطکاک مربوط به تعامل:
اصطکاک مربوط به تعامل زمانی بوجود می آید که هزینه های معامله مستقیم بالا بوده یا امکان تعامل مستقیم بین ( به علت دوری مسافت یا غیره) بین معامله گران وجود نداشته باشد. معاملات تجاری که ممکن است روزها طول بکشند و یا حتماٌ باید توسط واسطه ها انجام شوند کاندیدهای اصلی برای افزایش هزینه ها و همچنین اختلالات مربوط به تعامل هستند.
معماری نقطه به نقطه مربوط به فناوری زنجیره بلاک در اغلب موارد باعث میشود تا تعداد تعاملات و یا ذینفعان که برای یک تراکنش مورد نیاز است کاهش پیدا کند بنا براین تعداد منابع بالقوه برای اصطکاکهای تعاملی کم میشود.
اصطکاک مربوط به نوآوری:
اصطکاکات نوآوری مربوط به هر گونه شرایط داخلی یا خارجی سازمان(توانایی سازمان به منظور پاسخگویی به شرایط متغییر بازار) میباشد. این نوع اصطکاک به شرح ذیل است:
نهادهای سازمانی: بروکراسی داخلی و نیز سیستمهای قدیمی به همراه مقاومت طبیعی افراد در مقابل تغییر میتواند پاسخگویی سازمان به اصطکاکهای مربوط به نوآوری را کاهش دهد.
مقررات محدود کننده: به منظور کنترل رفتارهای کسب و کار مقررات مورد نیاز است اما در عین حال قوانین اثر جانبی بر افزایش هزینه ها و تاخیر ها فعالیتها دارند.
تهدیدات نامرئی: مدلهای جدید کسب و کاری که که معمولاٌ توسط فناوریهای جدید بوجود می آيند برای سازمانهایی که توان اجرای آنها را ندارند همواره یک تهدید محسوب میشوند. برای بسیاری از شرکتها عدم امکان اجرای فناوریهای جدید باعث اختلال در رشد خواهد شد. سازمانهای بزرگ و کوچک روشهای جدید را امتحان کرده و برخی از آنها متحمل شکستهایی میکند.
نگاه نزدیک تر به کسب و کارهای بدون اصطکاک
در برهه هایی از تاریخ، نوآوریها خود منبعی از اصطکاکهای تجاری کوچک و بزرگ بوده اند. ناکارآمدیها معمولاٌ عوامل بی اثر کننده پیشرفت میباشند لذا اولین زیربناهای مربوط به بحث اعتبار(اعتماد) در کسب و کار در قرن 14 میلادی بنا نهاد شد.
کاهش اصطکاکات مربوط به اطلاعات
عدم قطعیت در مورد اطلاعات مورد نیاز کسب و کار، اغلب به عنوان مانعی برای تصمیمگیری در سازمان محسوب میگردد. زنجیره بلاک دارای چند خصوصیت به شرح ذیل است که باعث کاهش اصطکاک اطلاعاتی میشود:
سرفصل حساب مشترک: زنجیره بلاک، پارادایم مربوط به مالکیت داده توسط یک نفر را به ایجاد یک تاریخچه مشترک از اطلاعات که تمامی ذینفعان مالکیت داده را به عهده دارند تغییر داده است.
مجوزها: زنجیره بلاک برای شبکه های تجاری مانند یک کلوپ تک نفره است که هر یک از طرفین معامله یک موجودیت یکتا داشته و به منظور انجام تراکنش باید شرایط خاصی داشته باشند. طرفین میتوانند با یکدیگر به صورت امن معامله کنند در حالیکه از هویت یکدیگر اطمینان کامل دارند. زیرا در این سیستم میتوان مطمئن شد که هر شخص دقیقاٌ همان کسی است که ادعا میکند.
رمزنگاری: رمزنگاری پیشرفته به همراه حق تعیین مجوزها، حریم خصوصی را در شبکه تضمین کرده و از دسترسی و فعالیتهای غیرمجاز در شبکه جلوگیری به عمل آورد.
اجماع: این خصوصیت اطمینان میدهد که تمامی معاملات قبل از اضافه شدن به زنجیره معتبر بوده و خود زنجیره هم در برابر تقلب بسیار امن طراحی شده است.
حذف اصطکاک مربوط به تعامل
یکی از توانمندیهای اصلی زنجیره بلاک در حل مشکل مربوط به تعاملات در کسب و کار میباشد. زنجیره بلاک با استفاده از خصوصیات زیر به رفع موانع بین ذینفعان در یک تراکنش کمک میکند:
سرفصل مشترک: مالکیت دارایی میتواند بین دو ذینفع در شبکه منتقل شده و معامله مذکور به ليست سرفصل مشترك اضافه گردد.
ارتباطات مبتنی بر وضعیت: امروزه بانک ها از طریق معماری پیام رسانهای امن مانند SWIFT وظایف خود را به انجام رسانده و ارتباط برقرار میکنند. هر بانک وضعیت مربوط به فعالیتهای خود را به صورت محلی نگهداری میکند اما با استفاده از زنجیره بلاک، میتواند پیامهایی را به زنجیره بلاک ارسال نماید که نشان دهنده یک وضعیت مشترک از تراکنش باشد. با هر پیام فعالیت به مرحله بعدی در چرخه عمر تراکنش منتقل میگردد.
تراکنشهای نقطه به نقطه: در زنجیره بلاک مورد استفاده در یک شبکه تجاری طرفهای معامله، داراییها را به صورت مستقیم بین یکدیگر انتقال میدهند بدون اینکه نیازی به پردازش تراکنش در یک نقطه مرکزی – و یا توسط یک واسطه- وجود داشته باشد. بنابراین علاوه بر کاهش هزینه ها، شاهد افزایش سرعت در ارتباطات(با حذف واسطه) نیز می باشیم.
توافق: به جای استفاده از واسطه، زنجیره بلاک از الگوریتهای توافق برای اعتبارسنجی و تایید معاملات استفاده میکند در این حالت معامله گران میتوانند با سرعت بیشتری فعالیتهای تجاری خود را انجام داده و فرآيند معاملات سریعتر انجام شود.
قراردادهای هوشمند: باعث کاهش هرج و مرج و تاخیر در اجرای قراردادهای کاری میشود. قراردادهای هوشمند در زنجیره بلاک شرایطی را فراهم می آورند که جابجایی اموال فقط با یک تراکنش انجام شده و دیگری نیاز به فکس، تلفن و امضاء و …. نباشد.
حذف اصطکاکات مربوط به نوآوری
غلبه بر اصطکاکهای مربوط به نوآوری، ممکن است بسیار سخت باشد اما زنجیره بلاک در کاهش این مشکلات میتواند به روشهای زیر عمل نماید.
از بین بردن هزینه مربوط به پیچیدگیها: معمولاٌ در تمامی سازمانها همواره بر حجم پیچیدگی عملیات افزوده میشود. رشد پیچیدگیها منجر به کاهش سود سازمانی می گردد. زنجیره بلاک پتانسیل کاهش هزینه و نیز تجدید ساختارهای سنتی در سازمانها را دارا میباشد.
گسترش فرصتها: زنجیره بلاک میتواند نقش دوگانه یی(خوب / بد) برای شرکتها داشته باشد زیرا با استفاده از فناوریهای جدید، میتوان باعث ایجاد مزیت رقابتی در مدلهای جدید کسب و کار شد اما در برخی موارد نیز این تغییرات به شکست انجامیده و شرکتها را دچار بحران میکند، اما شرکتهای موفق خود را با تغییرات هماهنگ خواهند نمود.
تغییر اکوسیستم کسب و کار از طریق افزایش زاویه دید:
زنجیره بلاک پتانسیل ایجاد تغییرات عمده در سازمان را دارا میباشد. زنجیره تامین یکی از این پتانسیلها میباشد که شامل تحول در صنایع میشود. مشکلات مربوط به زنجیره تامین میتوانند اثرات مخرب و سریعی بر صنعت بگذارند.
در مقیاس بزرگتر، زنجیره بلاک میتواند هماهنگی گسترده ای بین فعالیت ها – با اشتراک گذاری فضای ذخیره سازی در یک انبار برای بهینه سازی ناوگان حمل و نقل و کامیونها- را برای مبادله تدارکات مشترک را بوجود آورد.
خرده فروشان و تولیدکنندگان میتوانند پیش بینی تقاضا و بازپرداخت سهام را بهبود دهند.
سازمانهای دولتی می توانند منبع اجناس مربوط به مواد خام را ردیابی کنند این موضوع شناسایی موارد تقلب و همچنین منابع مواد مضر را آسان تر خواهد کرد.
فصل چهارم نمونه هایی از کاربردهای خاص استفاده از زنجیره بلاک را ارائه میدهد.
بخش چهارم
نمونه هایی از موارد استفاده زنجیره بلاک در عمل
یکی از بهترین روشهای درک قابلیتهای مربوط به زنجیره بلاک، درک کردن پتانسیلهای آن میباشد. تعیین اینکه آیا زنجیره بلاک میتواند به بهبود روشهای سازمانی کمک کند یا خیر؟ بسیار مهم است در این فصل به تعدادی از موارد کاربرد این فناوری اشاره خواهد شد. موارد طرح شده در این فصل اشاره کوچکی به موضوع فناوری زنجیره بلاک بوده و لذا امکان پیدا کردن کاربردهای جدید وجود دارد.
سرویسهای مالی
فعالیتهای سرمایه گذاری مالی
بسیاری از کسب و کارها به خرید کالا و خدمات با استفاده از اعتبار نیاز دارند. البته باید تمامی مراحل معاملات شفاف باشد تا از بروز اختلافات احتمالی جلوگیری شود.
سازمان تامین مالی جهانی آی بی ام IBM کار تامین مالی برای مشتریان جهانی خود – که بالغ بر 4000 سازمان میباشند- را انجام میدهد. این تامین مالی برای خرید کالا و خدمات از تامین کنندگان و با استفاده از اعتبار تصویب شده توسط IBM انجام میپذیرد. بسیاری از مشتریان IBM در حوزه های مختلف و غالباٌ ناسازگار فعالیت میکنند. آی بی ام تمام اطلاعات مربوط به تراکنشها را به زنجیره بلاک منتقل کرده و ارائه آن به کاربران به عنوان یک سرفصل مشترک توزیع شده میباشد.
منافع این پیاده سازی به شرح ذیل است:
- شفافیت کامل از فرآيند سفارش تا تحویل
- کاهش تعداد اختلافات
- کاهش زمان لازم برای حل اختلافات
تجارت مالی
زنجیره بلاک بوسیله اشخاص حقوقی برای امضای تمام تاییدیه ها مورد استفاده قرار خواهد گرفت. مزایای مالی این روش از تجارت به شرح ذیل است:
- تبدیل فرآيندهای پیچیده به فرآيندهای ساده از طریق دسترسی به یک سرفصل مشترک از اطلاعات
- افزایش دسترسی به سرمایه
- افزایش اعتماد و پاسخگویی بین ذینفعان (شرکتها، تنظیم کنندگان و مصرف کنندگان)
تجارت (تراکنشهای) بین المللی
بانکها نیاز به یک روش برای مدیریت حسابهای nostro/vostro دارند.
Nostro و Vostro دو اصطلاح متفاوت برای توصیف یک حساب بانکی در تجارت بین الملل هستند. این دو اصطلاح زمانی که یک بانک دارای پول در یک حساب سپرده در بانک دیگر است مورد استفاده قرار میگیرد.
هر دو بانک باید مقدار پولی که از طرف دیگر طلبکار هستند را ثبت کند. اصطلاحات nostro و vostro برای تمایز بین دو مجموعه سوابق حسابداری است که توسط هر بانک نگهداری میشود. کلمه Nostro اصطلاحی است که توسط بانک A برای معرفی حسابش نزد بانک B استفاده می شود کلمه vostro اصطلاحی است مشتق شده از کلمه لاتین “ما” میباشد که برای صحبت در مورد میزان “پولی” است که در سپرده بانک مقابل وجود دارد. چنین حسابهایی برای تسهیل و ساده سازی معاملات ارزی تجاری مورد استفاده قرار میگیرد.
حساب های Nostro / Vostro میتوانند با استفاده از زنجیره بلاک دارای شفافیت و کارایی بالایی شوند و معاملات بین آنها به صورت خودکار انجام پذیرد.
توانایی مدیریت معاملات در تمام حساب های vostro / nostro در بانکها از طریق یک رابط واحد باعث شفافیت بیشتر تراکنشها، موجودی فعلی و ردگیری تراکنشها خواهد شد.
صنعت بیمه
در صنعت بیمه نیز میتوان کاربردهای فراوانی از زنجیره بلاک یافت نمود. یکی از بزرگترین مسائل و مشکلات صنعت بیمه، رسیدگی به ادعاهای خسارت میباشد لذا شرکتهای بیمه گر همواره نیازمند یک روش موثر جهت بررسی ادعاها میباشند.
در اغلب موارد پاسخ به این سوال که آیا واقعاٌ یک حادثه اتفاق افتاده است یا خیر؟ برای شرکتهای بیمه بسیار حایز اهمیت است. لذا پاسخ به این سوال از تقلب جلوگیری کرده و با پرداخت منصفانه به مشتریان، کسب رضایت آنها را نیز در پی خواهد داشت. البته با استفاده از پردازش خودکار اطلاعات سرعت، دقت و کاهش هزینه برای شرکتهای بیمه در پی خواهد داشت.
شرایط قانونی در یک قرارداد هوشمند(یک زنجیره بلاک) نوشته میشود و این سیستم به اطلاعات موجود در ایننترنت متصل میگردد. در این فناوری، هرگاه حادثه ایی اتفاق بیفتد که نیاز به پرداخت از سوی شرکت بیمه باشد و این حادثه توسط یک منبع قابل اعتماد گزارش شود. راهکارهای بیمه به طور خودکار شروع به فعالیت کرده و ادعای مطرح شده توسط مشتری بررسی شده، پس از تایید/رد آن و بر اساس شرایط مندرج در قرارداد هوشمند خسارت تایید شده فوراٌ به مشتری پرداخت خواهد شد. مزایای مربوط به استفاده از فناوری زنجیره بلاک در این صنعت به شرح ذیل میباشد:
- حذف هزینه های مربوط به پردازش ادعاهای خسارت در صنعت بیمه
- کاهش امکان تقلب در صنعت بیمه
- بهبود رضایت مشتریان با توجه به رعایت انصاف و نیز سرعت در پرداخت خسارت
دولت
مقدار قابل توجهی از منابع و فرآيندهای دولتی شامل ثبت معاملات و ردیابی و نقل و انتقال مالکیت دارایی بین افراد میشود. با استفاده از فناوری زنجیره بلاک میتوان تمام کارایی و شفافيت معاملات و همچنين امکان رديابی اطلاعات را افزایش داد. ايجاد هويت قابل اعتماد برای شهروندان در حالیکه تقلب و جعل عنوان در حال افزایش است.
میلیون ها نفر در سراسر جهان ممکن است اسناد هویت خود را جعل کرده باشند و ممکن است همان افرادی نباشند که ادعا میکنند. در نتیجه هزینه های زیادی جهت تایید هویت صرف میشود. بسیاری از مهاجران به کشورهای دیگر دارای اسناد و اوراق شناسایی معتبری نبوده و بسیاری از مردم در مناطق فقیر جهان ممکن است مدارک هویتی کافی برای استفاده از برخی خدمات دولتی نداشته باشند.
به عنوان مثال، بانکها برای اثبات هویت یک شخص، اطلاعات اقامت شهروندی یک فرد و یا قبض برق را درخواست میکنند. سازمانهای دولتی میتوانند از زنجیره بلاک جهت صدور گواهینامه های تولد دیجیتالی تایید شده استفاده کنند که دارای مشخصات زیر میباشند:
- غیر قابل جعل هستند.
- قابل دسترس از تمامی نقاط جهان میباشند.
- مهر موم شده و غیر قابل تغییر است.
در ادامه به برخی از منافع این شناسنامه ها اشاره میگردد:
- کاهش هزینه ها و زمان مربوط به تایید گواهی تولد
- کاهش قاچاق انسان
- شفافیت در اعطای کمکهای مالی
مديريت زنجيره تامين
وقتی که در یک سیستم پیچیده – مثلاٌ هواپیما- اشکالی بوجود می آید مهم است که منشاء اصلی مشکل شناسایی شود. شناخت سر منشاء مشکلات معمولاٌ با مدیریت زنجیره تامين انجام میپذيرد و برای هر قطعه باید مشخصات مربوط زمان تولید،دسته و …. (اطلاعات زنجیره تامین) در سیستم ثبت گردد.
زنجیره بلاک اطلاعات کاملی از جزئیات مربوط به هر قطعه را در خود نگه میدارد که قابل دسترس برای تمامی شرکتها در فرآيند توليد میباشد. صاحبان هواپیما، نگهدارنده ها و تنظیم کننده های دولتی میتوانند از این اطلاعات استفاده کنند.
برخی از مزایای استفاده از زنجیره بلاک در این حوزه عبارتند از :
- افزایش اعتماد به این دلیل که هیچکدام از ذینفعان مالک اصلی اطلاعات پرونده نیستند.
- افزایش کارایی از طریق کاهش زمان مربوط به شناسایی خطا و همچنین بهبود خطاهای شناسایی شده.
- فراخوانی محصولات به صورت انحصاری(خصوصی) به جای فراخوان عمومی برای دارندگان یک محصول
منبع (محل تامین) در زنجیره تامین مواد غذایی بسیار اهمیت دارد لذا برای پیدا کردن اینکه زنجیره بلاک چگونه میتواند به بهبود ردگیری زنجیره محصولات غذایی کمک کند به لینک زیر مراجعه نمایید.
http://ibm.biz/FoodSupplyChain
مراقبتهای بهداشتی
صنعت بهداشت و درمان نیز برای مدیریت سوابق پزشکی، پیش پرداخت اعتباری به بیماران، پرداخت مطالبات بیمه و ثبت سایر موارد پیچیده به یک سیستم کارآمد و ایمن نیاز دارد زنجیره بلاک امکان حل مشکلات فوق را تا حد زیادی ارائه میکند.
مدارک پزشکی الکترونیکی
مدارک پزشکی الکترونیکی در حال حاضر در مراکز داده (در یک محیط مبتنی بر رایانش ابری) نگهداری شده و دسترسی به آنها محدود به بیمارستان و شبکه ارائه دهندگان مراقبتهای پزشکی است. مجتمع سازی چنین اطلاعاتی معمولاٌ آنها را آسیب پذیر تر کرده و حفظ امنیت آنها را نیز پر هزینه تر میکند.
زنجیره بلاک تاریخچه کامل پزشکی افراد را با جزئیات کامل نگهداری میکند. این اطلاعات شامل جزئیات کاملی از اطلاعات بیمار، پزشکان، تنظیم کننده ها، بیمارستانها، بیمه گذاران و غیره میباشد، همچنین زنجیره بلاک مکانیسمی جهت امنیت ثبت و نگهداری یک تاریخچه پزشکی جامع برای هر بیمار را فراهم می آورد.
با توجه به توضیحات فوق مزایای زیر برای این روش متصور میباشد:
- مقاوم در برابر تقلب، در خصوص تاریخچه پزشکی
- کاهش زمان در حل و فصل مطالبات بیمه ایی و افزایش بهره وری در ارائه خدمات شرکتهای بیمه
- نگهدای پرونده ها و تاریخچه کامل پزشکی برای بیماران به منظور استفاده توسط پزشکان استفاده در سیستم درمان و همچنین تجویز دقیق داروها
پرداختهای مربوط به مراقبتهای پزشکی پیش از صدور مجوز
در خصوص مراقبتهای پزشکی معمولاٌ به سرویسهای بالینی اضافی نیاز است که بیماران غالباٌ بدون ارائه اسناد پشتیبان (جزئیات اطلاعات) ارائه میگردد. بنابراین شرکتهای بیمه (پرداخت کننده ها) باید اطلاعات بیشتری را درخواست نماید. در این مورد غالباٌ هزینه ها مالی و تاخیر زمانی در روند حل و فصل دعاوی رخ میدهد. علاوه بر این، مطابقت دادن ادعاها با اطلاعات پشتیبان و نیز تعیین اصالت اطلاعات برای همه طرفین درگیر یک چالش پرهزینه محسوب میشود.
زنجیره بلاک می تواند این فرآيند پیچیده و وقت گیر را ساده نماید زیرا جمع آوری ، پردازش و اشتراک گذاری اطلاعات به طور خودکار انجام میپذیرد.
اینترنت اشياء
در حالیکه که ماشینها با یکدیگر تعامل می کنند تمامی ارتباطات آنها میتواند در يک زنجیره بلاک ذخیره گردد که باعث افزايش کارایی، دقت و کاهش هزینه های کسب و کار خواهد شد.
در حال حاضر، عملیات لجستیکی مربوط به حمل و نقل دارای بخشهای کاری مختلفی است: تولیدکنندها، جابجا کننده(حمل کننده ها)، کشتی ها، نمایندگان فروش، سازمانهای بیمه گر و …
اگر چه هر یک از سازمانهای فوق با یکدیگر تعامل داشته و به یکدیگر وابسته هستند اما هر یک از آنها اهداف متفاوتی را دنبال کرده و دارای سیستمهای مختلفی به منظور ردگیری حمل و نقلهای دریایی خود میباشند.
یک زنجیره بلاک تقویت شده با اینترنت اشیاء با استفاده از سربرگ مشترک برای نگهداری اطلاعات مربوط به یک حمل و نقل میتواند مورد استفاده تمامی ذینفعان قرار گیرد.
قرارداهای هوشمند میتواند به صورت خودکار بروزرسانی شده و به منظور بهینه سازی معاملات بین المللی مورد استفاده قرار خواهند گرفت.
منافع زیر جهت استفاده از زنجیره بلاک در اینترنت اشیاء متصور خواهد بود:
- ايجاد شفافیت بیشتر در فرآيند حمل و نقل باعث بهبود کارایی خواهد شد.
- باعث رشد اعتماد شده زیرا تمامی اطلاعات مربوط به معاملات ثبت میشود.
- دقت بهبود یافته و هزینه ها از طریق IoT کاهش می یابد.
- ذیفنعان توانایی بهینه سازی و خودکار سازی فرایندهای کسب و کار را از طریق IoT به دست خواهند آورند.
در چشم انداز آینده امکان خودکار سازی فرآيندهای حمل نقل وجود خواهد داشت.
بخش پنجم
10 گام اساسی در خصوص پیاده سازی زنجیره بلاک در سازمان
پس از دریافت اطلاعات در خصوص خصوصیات بالقوه ی که زنجیره بلاک برای کسب و کارها بوجود می آورد. احتمالا مشتاق پیدا کردن موارد کاربرد آن در صنعت خود میباشید و اینکه باید چه اقداماتی انجام داد تا آن را در کسب و کارهای مختلف بکار گرفت؟ در ادامه ده مرحله جهت استفاده از زنجیره بلاک در سازمان ارائه خواهد شد.
آیا زنجیره بلاک در صنعت شما کاربردی دارد یا خیر؟
همانطور که در خصوص زنجیره بلاک اطلاعات بیشتری کسب میکنید، اثرات آن بر کسب و کار خود را نیز بیشتر شناسایی خواهید نمود در عین حال ممکن است زنجیره بلاک را به عنوان راه حل برخی از مشکلات موجود در سازمان خود ارزیابی نمایید.
اگر مطمئن نیستید که زنجیره بلاک در يک کسب و کار جایی ندارد باید به سوالات زیر پاسخ داد:
- آیا شبکه کسب و کار باید روابط قراردادی را مدیریت کند؟
- آیا باید پیگیریهایی مربوط به تراکنشهایی انجام شود که شامل بیش از دو طرف می شود؟
- آیا سیستم کنونی بیش از حد پیچیده یا پرهزینه است. زیرا نیاز به واسطه ها یا یک نقطه کنترل مرکزی وجود دارد؟
- آیا سیستمهای فعلی مستعد بروز خطا به علت فرآیندهای دستی یا کارهای اضافی یا دوباره کاری میباشد؟
- آیا سیستمهای فعلی به تقلب، حمله سایبری و خطای انسانی آسیب پذیر هستند؟
اگر پاسخ هر یک از سوالات فوق برای شما گزینه ” بلی” میباشد، سازمان شما نیازمند به استفاده از زنجیره بلاک میباشد.
شناسایی بمبهای سرعتی در فرآیندهای کسب و کار
فرآیندهای فعلی سازمان را منحصراٌ به علت ناکارآمدی بررسی نموده و مراحلی از فرآيند را که مستعد تاخیر، ناکارآمدی، اشتباه و کارهای اضافی است بررسی نمایید. سوالات بخش قبل به احتمال زیاد در جهت درست اشاره خواهند کرد.
سوال مهمتر این است که بپرسید: “چه چالش هایی را در شبکه های معاملات فعلی وجود دارد؟”
تعیین این که زنجیره بلاک، چگونه میتواند به سازمان کمک میکند؟
پس از شناسایی چالشها در شبکه تراکنشها، باید به ویژگیهای مختلف زنجیره بلاک که میتواند به ناکارآمدیها( مانند هزینه، عملکرد ، …) پاسخ دهد توجه کرد.
به عنوان مثالی دیگر، اگر فقدان اعتماد باعث ایجاد اصطکاک در کسب و کار شده است مفهوم سربرگ مشترک میتواند شفافیت در معاملات را افزایش داده و همچنین با نگه داشتن تاریخچه تمامی تراکنشها میتواند به افزایش اعتماد کمک نمود.
اگر قراردادها با قوانین تجاری موجب بروز تاخیر در کارها میشود ممکن است مفهوم قراردادهای هوشمند راه حل مفیدی باشد. در واقع هدف این است که مشخص کنیم زنجیره بلاک چگونه می تواند بر چالش های سازمانی خاص غلبه نماید.
انتخاب یک مورد کاربرد (use case) مناسب
در هنگام انتخاب یک مورد کاربرد باید اطمینان حاصل نمود که زنجیره بلاک برای آنچه که باید انجام شود مناسب است. در واقع باید به این سوال پاسخ داد که استفاده از زنجیره بلاک چه ارزش واقعی برای سازمان به ارمغان خواهد آورد. موارد کاربرد را باید از چهار منظر زیر مورد بررسی قرار داد:
توافق: آیا مفهوم توافق در مورد شبکه های کسب و کار وجود دارد ؟
منشاء(منبع): آیا نگهداری کامل اطلاعات به منظور ممیزی مهم است؟
تغییرپذیری: آیا مهم است که هر گونه تقلب یا تغییر اطلاعات کاملاٌ آشکار و شفاف باشد؟
پايان دادن به: آیا نیاز به یک “سیستم ثب و ضبط اطلاعات” در سراسر شبکه کسب و کار وجود دارد؟
مشخص کردن اهداف مربوط به شبکه زنجیره بلاک
پس از انتخاب یک مورد کاربرد مناسب برای استفاده در زنجیره بلاک اهداف مورد نظر را مشخص کرده و تعیین کنید که این اهداف تا چه اندازه قابل اندازه گیری هستند:
- مشخص کنید که چه مشکلی با استفاده از فناوری زنجیره بلاک حل شود؟
- چگونه میتوانید میزان موفقیت خود را در پروژه مورد نظر اندازه گیری نمایید؟
- آیا می خواهید زمان حل اختلافات را کاهش دهید؟
- آیا به دنبال تسریع پردازش ادعاهای مطرح شده از سوی ذینفعان هستید؟
- میخواهید جریان سرمایه را آزاد کنید؟
- میخواهید تقلب را در سیستم خود کاهش دهید؟
شناسایی وابستگیها
هنگامی که یک مورد کاربرد مناسب را مد نظر باشد باید توجه نمود چه چیزهای دیگر نیاز است؟ علاوه بر منابع داخلی که – برای شروع اولین پروژه مربوط به زنجیره بلاک- در سازمان وجود دارد آیا به خدمات اضافی از سوی شرکتهای دیگر نیاز هست یا خیر؟
آیا به نیاز به استفاده از یک پلتفرم یکپارچه وجود دارد که سازمان را قادر به برآورده کردن اهداف مشخص و یا مقررات مورد نظر نماید؟
انتخاب پلت فرم مناسب و فراهم کردن زنجیره بلاک به گونه ای که برای سازمان مفید است.
یک ارائه دهنده پلتفرم که برای صنعت و نیازهای تجاری مناسب انتخاب میگردد. در حالیکه ارائه دهندگان و پلتفرم های مختلف مقایسه میشوند باید به دنبال پاسخگویی به سوالات زیر نیز بود:
- آیا شما نیاز به یک شبکه مجاز دارید؟
- آیا باید هویت افراد درگیر در تراکنشهای شبکه کسب و کار را شناسایی نمود؟
به عنوان مثال، پیروی از مقررات مانند مبارزه با پولشویی (AML) یا اطلاع از مشتری (KYC) برای سازمان مهم است؟
- آیا در کسب و کار تبادلات مکرر با دیگران وجود دارد که میتواند خودکار و برنامه ریزی شده انجام گردد؟ و اگر خودکار انجام شوند منابع و زمان سازمان آزاد خواهد شد؟
آیا قطعیت معامله در طول چند دقیقه به جای چند روز یا چند ماه برای شما منافعی در پی دارد؟
گسترش و توسعه زنجیره کد
گام بعدی در اولین پروژه زنجیره بلاک توسعه یک برنامه کاربردی است، برای راهنمایی در مورد چگونگی راه اندازی یک شبکه زنجیره بلاک و شروع کد نویسی، نگاهی به “IBM Blockchain 101: راهنمای سریع برای توسعه دهندگان” در http://ibm.biz/QuickStartGuide بیندازد.
تست کردن برنامه و شبکه
مرحله نهایی در ایجاد و راه اندازی اولین برنامه زنجیره بلاک، در واقع ایجاد یک روند مداوم در خصوص نظارت بر برنامه و همچنین شبکه کاربران و تراکنشها میباشد. برای مشاهده جزئیات و مستندات در خصوص چگونگی آزمایش شبکه زنجیره بلاک خود از آدرس http://ibm.biz/TestNetwork بازدید فرمایید.
در همان حال که شبکه زنجیره بلاک را مستقر و آزمایش میکنید لینک http://ibm.biz/DashboardMonitor یک ابزار خوب برای کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص میباشد.
بخش ششم
کاربردهای زنجیره بلاک در شرکت موننکو
- استفاده در پروژه فهام جهت جلوگیری از تقلب در سیستمها
- استفاده در رد و بدل کردن مدارک مهندسی بین موننکو و کارفرمایان
- خودکار سازی بخشهایی از فعالیت / تایید اسناد
- محاسبه پارامتر عملکرد به صورت خودکار با استفاده از قراردادهای هوشمند
- استفاده در بخش کنترل پروژه شرکت – با هدف مدیریت ادعا