مناطق آزاد تجاری و ويژه اقتصادی ايران، هدف و عملکرد

توضیحات

در ادبیات بین المللی، مناطق آزاد و ويژه تجاري از تعاریف، اهداف، انواع و حتی اسامی متعددی برخوردارند، اما با بررسی این تعاریف، میتوان دریافت که این مناطق از چارچوب و قواعدی کلی تبعیت میکنند؛ اغلب مناطق یک یا چند معافیت مالی و مقرراتی را در محدودهای از سرزمین خود اعطا میکنند تا به هدفهای خاصی برسند. این اهداف میتواند شامل جذب سرمایهگذاری خارجی، تولید و صادرات کالا و خدمات باشد که طبیعتاً با تحقق این اهداف، نتایجی نظیر توسعه منطقهای، افزایش درآمدهای کشور یا افزایش اشتغال پدید خواهد آمد.
بررسی شاخصهای عملکردی مناطق آزاد در حوزه اهداف تعیین شده قانونی، میتواند چشمانداز روشنی از میزان موفقیت مناطق را نمایش دهد؛ بر همین اساس مي بايست ابتدا اهداف مناطق آزاد تحلیل و پس از تبیین اهداف مورد نظر از ایجاد و فعالیت مناطق آزاد، آمار و اطلاعات عملکردی در حوزه هرکدام از اهداف را استخراج و بررسی نمود. پس از بررسی شاخصهای اصلی مناطق آزاد، میتوان سایر آثار و نتایج مثبت و منفی ناشی از مناطق را بررسی کرد.
در گزارش پيش رو پس از بررسي اجمالي تاريخچه تشکيل مناطق آزاد در سطح ملي و بين المللي، به بيان تحليل عملکرد اين مناطق و ميزان دستيابي به اهداف تعيين شده پرداخته شده است. نتيجه تحقيقات بدست آمده علي الخصوص در ايران نشان مي دهد که عملکرد مناطق به مرور و در طي گذشت زمان، با انحراف از چشم انداز اوليه، از نيل به اهداف نهايي فاصله گرفته و ميزان جذابيت منطقه اي براي سرمايه گذاري را از دست داده است.